هانیه شیخی

درس هنر

ابن مقله بیضاوی شیرازی

بی   شک هر ملتی به گذشته فرهنگی و هنری و سیاسی خود وابسته است و بدون این وابستگی  علاوه بر بی هویتی به حیات آن ملت ضربات سهمگین و لطمات شدید وارد می سازد و یکی از مواردی که برای عدم قطع ارتباط با گذشته ضروری به نظر می رسد شناخت بزرگان ومشاهیراست که متأسفانه نسل امروز کمتر به آن توجه و دقت نظر مینماید مرز معنوی و فرهنگی تاریخ و ماقبل تاریخ فقط اختراع خط است که سبب تفکیک و جدایی دوقطب جهل و فضل است . در سرزمین پهناور ایران قوم ماد و پارس بیشترین نقش را در تمدن ایران باستان به عهده داشته اند. ویل دورانت در تاریخ تمدن می نویسد : درآن زمان که پارسیان به کار خط نویسی پرداختند برای نوشتن اسناد خود خط میخی و الفبای هجایی آرامی را به کار می بردند. پارسیان هجاهای سنگین ودشوار بابلی را آسان تر کردند و علامات هجایایی را از 36 به 300 رسانیدند این علامت رفته رفته از صورت مقاطع هجایی بیرون آمده و شکل حروف الفبایی میخی را به خود گرفت به صورت ظاهر در قرن هفتم میلادی برای اولین بار در تاریخ الفبای 36 حروفی را اختراع کردند و با اختراع آن بشر به بزرگ ترین موفقیت های مدنی دست یافته است . اما با ورود اسلام به ایران اعراب با خط و خوشنویسی آشنایی یافتند خط به عنوان یک هنر در زمان خلافت مأمون که هم مادر و هم معلم و هم زنش ایرانی بودند رونق یافت . برخی از محققین غربی و زبانشناسان اروپایی می کوشند که ثابت کنند که خط و کتابت از یونانیان است نه تمدن بین النهرین یا تمدن نیل ، اخیراً پروفسور تولیو با نظریه جدید خود خط بطلان بر این ادعا کشیده است ولی با تفکر علمی و منطقی ارتباط شکل حروف را با صدا در نظر گرفته و اظهار می دارد که : اختراع الفبا یا خط حرفی با استعداد زبان و تلاوت سرور ، صدا شناسی و موسیقی در آخر فیزیک تشریح و ترسیم بستگی کامل دارد و حد سیاست و روایات نمی تواند زمینه ی بحث و اظهار نظر در چنین موضوع مهم علمی و فنی قرار گیرد بدین ترتیب روشی باطل آن دسته از محققین غربی را که می کوشیدند تصویر اختراع الفبا را به دست یونانیان زنده نگاه دارند بی اعتبار دانست به دو سبب ایرانیان به رموز علم صدا شناسی و ایجاد خط پی بردند. یکی وجود زبان خوش آ هنگ و قابل انعطاف و دیگری علاقمندی به درست تلاوت کردن سرودهای مذهبی برای ذکر مثال می توان از رساله جامع و علمی مخارج الحروف یا اسباب حدوث الحروف تألیف فیلسوف ایرانی ابوعلی سینا نام برد که دراین زمینه ( حروف صدا شناسی ) رساله ای بی نظیر دراین علم است . از مدارک مهم فنی که نظیر آن در نزد هیچ ملتی بافت نمی شود خط ساده و زیبایی 60 حرفی ( دین دبیره ) است که با آن سرودهایی دینی را می نوشتند و خط نسخ تقلیدی از شیوه های آن است . یکی از وزاری معروف عباسی که خوش نویسی به نامی بود لقب الریاستین گرفت که در واقع از اصحاب قلم و شمشیر بود وزیران و ندیمان او نیز ایرانی بودند در زمان او امپراطوری است به اوج عظمت رسید و بیت الحکمه بغداد را که نخستین موسسه ترجمه و تألیف کتب اشاعه فرهنگ اسلامی است ایجاد کرد اما نقش علی ابن مقله در تحول خط اسلامی و ایجاد مکتب جدید خوشنویسی که توسط پیروان هنرمند او پی گیری شد و شخصی چون ابن بواب در رشد و تکامل آن کوشید برهیچ محقق و پژوهشگری پوشیده نیست . علامه دهخدا در لغت نامه خود درباره این مقله آورده است که ابن مقله مخترع خط ثلث و توقیع و نسخ و ریحان و رقاع و محقق است و ابن بواب در خط متابعت او می کرده است . ابن مقله چون مثل اعلی و ضمن عقلی خوشنویسی و حسن خط است . سعدی می گوید : کاش ابن مقله بودی در حیات تا بمالیدی خظس برمقلتین و اما در مورد ولادت و زندگی ابن مقله مرحوم دکتر مهدی بیانی شرح حال ابن مقله را چنین بیان کرده است: ابوعلی محمد بن حسین مقله که پدرانش از مردم فارس بودند و خود در سال 272 هجری قمری دربغداد متولد شده است از دانشمندان عصر و در علوم فقه قراعئ و ادبیات دست داشت و شعر می سرود و در ترمیل و انشاء و خط سر آمد بود در اوایل زندگی خود شهرت جهانی داشت تا حدی که ممدوح شعراء واقع شد .

 نوشته شده توسط شاخه ی هنر در چهارشنبه 89/11/13 و ساعت 2:43 عصر | نظرات دیگران()